Klimalarda Koruyucu Bakım 01
- SOĞUTMA VE İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİNDEBAKIM-ARIZA BULMA VE SERVİS İŞLEMLERİ
- KONULAR
BÖLÜM-1 BAKIM VE ARIZA GİDERME YÖNTEMLERİ
BÖLÜM-2 KOMPRESÖRLERDE ARIZA BULMA
BÖLÜM-3 EVAPORATÖR VE KONDENSERLERDE ARIZA BULMA
BÖLÜM-4 GENLEŞME CİHAZLARI VE BORULARDA ARIZA BULMA
BÖLÜM-5 SOĞUTMA KONTROL DEVRELERİNDE ARIZA BULMA
BÖLÜM-6 EV TİPİ VE TİCARİ TİP SOĞUTUCULARDA ARIZA BULMA
BÖLÜM-7 BİREYSEL İKLİMLENDİRME CİHAZLARINDA ARIZA BULMA
BÖLÜM-8 DEĞİŞKEN SOĞUTUCU AKIŞKAN DEBİLİ (VRV) İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİNDE ARIZA BULMA
BÖLÜM-9 MERKEZİ İKLİMLENDİRME SİSTEMLERİNDE ARIZA BULMA
BÖLÜM-10 İKLİMLENDİRME KONTROL DEVRELERİNDE ARIZA BULMA
BÖLÜM-11 TAŞIT İKLİMLENDİRME VE SOĞUTMA SİSTEMLERİNDE ARIZA BULMA
BÖLÜM-12 SOĞUTMA SERVİS İŞLEMLERİ - BÖLÜM-1
BAKIM VE ARIZA GİDERME YÖNTEMLERİ - ARIZA BULMADA GÜVENLİK
Gözlerinize güvenlik gözlüklerini takınız ve vücudunuzun diğer kısımlarını da uygun koruyucu elemanlar ile koruyunuz.
Güvenlik kontrol elemanlarını asla kısa devre etmeyin.
Soğutma sistemlerinde basınç testi için asla oksijen kullanmayın.
Elektriksel sistemlerde çalışırken akımın kesik olması gerekir. Şayet akım verilerek arıza tanısı yapılacaksa en az iki kişi birlikte çalışmalıdır.
Yanık kompresörlerden çıkan yağ ve çökeltiler asit ihtiva edebileceği için lastik eldiven kullanın.
Şaluma tipi kaçak detektöründen çıkan dumanı veya florokarbon soğutucu buharı olan odada açık alev ile oluşan dumanı solumayın. - ARIZA NEDENLERİ
1. İÇ FAKTÖRLER
Eleman Arızaları
kompresör
kondenser
genleşme valfi
evaporatör
boru ve aksesuarlar
Elektriksel Arızalar
2. DIŞ FAKTÖRLER
Dış Hava
Su
Enerji (elektrik) - 6
ARIZA BULMADA MANTIKSAL YAKLAŞIM
1. Problemin durumunu belirleme
2. Verileri toplama
3. Verileri analiz etme
4. Bir işlem üzerinde karar verme
5. Bu işlemi yapmak
6. Sonuçları kontrol etmek - PROBLEMİN BELİRLENMESİ
Soru cevap tekniği ile bilgi alma
Cihazın bakım kartlarını inceleme
Cihaz çalışma seslerini dinleme
Çalıştırma prosedürlerini inceleme - BİLGİ VE VERİLERİ TOPLAMA
Sistemi kapsamlı şekilde denetleyin
Operatörü dinleyin
Çalışmayı gözleyin
Arıza bulma diyagramı üzerinde işaretleyin(Şekil-1.3)
Cihazın etiket bilgilerini kaydedin
Model ve seri numarası
Kompresör tipi
Soğutucu tipi ve miktarı
İmal yılı
Soğutma kapasitesi - 10
- 11
- 12
ARIZA BİLGİ KAYNAKLARI
Duyu organlarını iyi kullanın
Anormal gürültüler
Anormal titreşimler
Karlanmalar
Yağ köpüklenmesi
Kompresör sıcaklığı
Borulardaki sıcaklıklar
Çalıştırma ve bakım talimatnamesi
Patlak perspektifler ve parça listeleri
Üretici bölge müdürlükleri
Web siteleri - 13
CİHAZ ÇALIŞMIYOR
(Fakat kontaktöre enerji geliyor)
KONTAKTÖR ÇEKMİYOR
KONTAKTÖR ÇEKİYOR
Sargıda enerji yok
Sargıda enerji var
Motor kalkarken
zorlanmıyor
Motor kalkarken
zorlanıyor
Kontroller:- Alçak basınç anahtarı
- Yüksek basınç anahtarı
- Motor termiği
- Termostat
- Transformatör
- Kablo kopukluğu
- Kısa devre
- Sargı yanması
- Kablo yanması
- Kaynamış kontaklar
- Sargı kopukluğu
- Kontakların yanması
Tek faz
Kontroller:- Sargı kopukluğu
- Kalkış rölesi
- Kalkış kapasitörü
- Kablo kopması
- Kompresör yatak
Kontroller:- Sargı kopukluğu
- Tek faz kalması
- Motor topraklaması
- Kompresör yatak
- CİHAZ ÇALIŞIYOR
FAKAT SOĞUTMUYOR
EMME BASINCI YÜKSEK
EMME BASINCI DÜŞÜK
Hava soğutmalı
kondenser
Su soğutmalı
kondenser
Evaporatif
kondenser
Kontroller:- Hava dolaşımı
- Sıcak hava
- Aşırı soğutucu gaz
- Yoğunlaşmayan
- Kirli kondenser
- Fan arızası
- Aşırı yükleme
- Çökelti kontrolü
- Su yetersizliği
- Aşırı soğutucu gaz
- Yoğunlaşmayan
- Aşırı yükleme
- Çökeltili borular
- Su yetersizliği
- Hava yetersizliği
- Yoğunlaşmayan gazlar
- Fan arızası
- Aşırı yükleme
- Eksik soğutucu gaz
- Evaporatör hava
- Sıvı hattı tıkanması
- Kirli filtre
- Ayarsız genleşme valfı
- Karlanmış evaporatör
- 15
CİHAZ KISA ARALIKLARLA
ÇALIŞIYOR VE DURUYOR
Motor Termiği
Termostat
Yüksek Basınç Anahtarı
Alçak Basınç Anahtarı
Yüksek Emme Basıncı
Düşük Emme Basıncı
Kontroller:- Evaporatör hava
- Eksik soğutucu gaz
- Sıvı hattı tıkanması
- Kirli filtre
- Sistemde nem var
- Gevşek bağlantı
- Titreşim
- Çevre sıcaklığı
- Küçük diferansiyel
- Yüksek basma basıncı
- Yanlış soğutucu
- Aşırı evaporatör havası
- Aşırı yükleme
- Düşük voltaj
- Dengesiz fazlar
- Aşırı yağ şarjı
- Kompresöre sıvı
Hava Soğutmalı Kon.
Su soğutmalı Kon.
Evaporatif Kondenser
Kontroller:- Çökeltili borular
- Aşırı soğutucu akışkan
- Su yetersizliği
- Yoğunlaşmayan gazlar
- Yetersiz kondenser havası
- Havanın tekrar dolaşımı
- Yoğunlaşmayan gazlar
- Serpantinin kirlenmesi
- Çökeltili borular
- Yetersiz hava dolaşımı
- Serpantin kirlenmesi
- Su yetersizliği
- 16
Alet ve Cihazların Kullanımı - 17
1. ŞARJ MANİFOLDLARI, İSTASYONLARI VE GERİ KAZANIM CİHAZLARI - 18
Şarj vakum manifoldu - 19
AMONYAK ŞARJ MANİFOLDU - 20
Şarj vakum cihazı - 21
Şarj vakum cihazı - 22
GERİ KAZANIM VE İYİLEŞTİRME CİHAZLARI - 23
2. KAÇAK DEDEKTÖRLERİ - 24
Elektronik kaçak dedektörü - 25
Uv kaçak dedektörleri - 26
UV dedektörünün bir soğuk depoya yerleştirilmesi - 27
Şaluma tipi (propan) kaçak dedektörü - 28
3. TERMOMETRELER
1.Cep tipi 2.Uzun kuyruklu tip 3.Kanal ve baca tipi 4.Termistör tipi
5.Kaydedici tip - 29
Dijital termometreler - 30
Kanal tipi termometre - 31
Kanal tipi dijital termometre - 32
4. HİGROMETRELER
Savurmalı tip
Kadranlı tip
Nem kaydedici - 33
5. VAKUM POMPALARI
Alçak vakum tipi
Yüksek (derin) vakum tipi - 34
6. VAKUM GÖSTERGELERİ
Bileşik gösterge
Cıvalı U manometresi
Termokupl mikron göstergesi
Elektronik gösterge - 35
Bileşik Gösterge
Mikron Göstergesi
U manometre - 36
Elektronik Vakum Göstergesi - 37
7. KILCAL BORU AÇICILAR
El tipi
Hidrolik tip - 38
8. ŞARJ SİLİNDİRİ, ŞARJ CİHAZLARI - 39
Şarj ve geri toplama cihazı
Şarj cihazı - 40
9. SERVİS VE BAĞLANTI VALFLERİ
Hermetik servis valfi seti
İğneli tip valf (iğneli ünyon)
Boru bağlantı adaptörü
Hat delme valfi
Çabuk bağlantı valfi - 41
Hermetik valf bağlantı seti
İğneli ünyon
Boru bağlantı adaptörü - 42
Hat delme valfi
Çabuk bağlantı valfi - 43
10. KADRANLI TERAZİLER - 44
11. FAN DÜZELTME TARAKLARI - 45
- 46
- 47
12. YAĞ POMPASI - 48
13. YAĞDA ASİT TEST SETİ - 49
14. HAVA HIZI VE SES ÖLÇERLER
Anemometre (pervaneli, sıcak telli)
Pitot tüpü
Eğik manometre
Desibelmetre - 50
15. TEÇHİZAT ARABASI - 51
16. KENET PENSESİ - 52
17. PERÇİN MAKİNESİ - 53
18. SERVİS ANAHTARI - 54
- 55
19. BORU KESİCİLER - 56
20. BORU BÜKME SETLERİ - 57
- 58
21. HAVŞA TAKIMLARI - 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
Genişletme zımbaları - 68
22. BOĞMA PENSELERİ - 69
- 70
23. BORU RAYBALARI - 71
24. MUF AÇMA ALETLERİ - 72
25. T BAĞLANTI YAPMA ALETLERİ - 73
26. GÜRÜLTÜ ÖLÇÜM ALETLERİ
Desibelmetre - 74
VERİLERİN ANALİZİ
Belirtiler
Belirtilere uygun arıza ihtimallerinin kontrolü
Arızayı bulma
Yapılacak işlemin seçilmesi
Elemanın tamiri
Elemanın değiştirilmesi
Cihazın tamamen değiştirilmesi - 75
BİR İŞLEM ÜZERİNDE KARAR VERMEK
Bütün faktörleri ve düşünülen alternatifleri dikkatlice analiz ettikten sonra sıra en iyi işlem için karar almaya gelir. Genellikle şu işlemlerden birine karar verilecektir:
Ayarlama,
Temizleme,
Tamir,
Arızalı elemanı değiştirme
Sistemi tamamen yenileme,..vb. - TAMİRLERİ YAPMAK
Esas tamiri yapmak, problemi bulmak kadar uzun zaman almaz. Ne yapılacağına karar verilir ve onu yapmak için gerekli hazırlıklar yapılır. Aldığınız gerekli parçaların, aletlerin ve talimatnamelerin tamir süresince korunması gerekir. Soğutma sistemi ile ilgili yapılması gereken işlemlerin iyi bilinmesi gerekir. Bu işlemler:
Lehim ve kaynak
Vakumlama ve nem alma
Basınç testi
Kaçak testi
Sistemi şarj etme
Geri kazanım ve iyileştirme - DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
- Parçaları sökerken işaretleme veya etiketleme
- Kabloları sökerken etiketleme
- Elemanlara zarar vermeden uygun aletlerle sökme
- Montaj esnasında cıvataları dengeli sıkma
- SONUÇLARIN KONTROL EDİLMESİ
Son adım sonuçların kontrolüdür. Son kontroller arıza bulurken yapılan işlemlere benzerler. Sonra sistem çeşitli yüklerde çalıştırılıp tamir işleminin bazı yeni problemler getirmediğinden emin olunmalıdır.
Şayet sistem normal yükte çalışabiliyorsa sisteme bir ön çalıştırma kontrolü yaptırılabilir.
Tamamlama kontrolleri aşağıdaki işlemleri kapsamalıdır:
Bütün sistemin kaçaklarını,
Soğutucu gaz şarjını,
Yağ seviyesini,
Kompresör yüksüz kalkış sistemini,
Sistem tam yükte iken çektiği akımı,
Genleşme valfının kızgınlık ayarını,
Kayış gerginliği veya kavrama düzeni. - PROBLEM TEKRARININ ÖNLENMESİ
Probleme sebep olan durumları tekrar gözden geçirilmeli ve tekrarlanmaması için önlem alınmalıdır. Bu durum bazen çalıştırma prosedürlerine uymamaktan kaynaklanabilir
Eleman arızaları etkili olduğunda bunu önlemek amacıyla sisteme iç koruma eklemek zorunda kalınabilir. Bazı büyük tesislerde uyarı ışıkları ve alarm sinyalleri gibi güvenlik kontrolleri de eklenebilir.
Bu tür uyarılar, büyük sorumluluk gerektiren ve tamiri pahalı olan su soğutma grupları gibi uygulamalarda bazen gereklidir.
Bazen arızanın nedeni basit bir bakım hatası da olabilir. Bu durumda periydik bakım işlemlerinin daha sık uygulanması arıza tekrarını önleyebilir. - ARIZA BULMA İŞLEMİNDE UYULMASI GEREKEN KURALLAR
Arıza tamir işini her tamamladığınızda, yapılan servis isimlerini kaydedin. Bu kayıt şu konuları kapsamalıdır:
Ünitenin tarifi ve yeri
Mevcut şikayet
Problemin tanımlanması
Düzeltme için ne yapıldığı
Gözlediğiniz basınç, sıcaklık ve elektriksel veriler
Sisteme yeni takılan elemanların seri numaraları ve adetleri - MİKROİŞLEMCİLER VE ARIZA BULMA
Günümüzde çeşitli firmalar tarafından geliştirilen kompresör yönetim paketleri ve paket kontroller, özellikle birden fazla kompresörün birlikte görev yapmakta olduğu süper market soğutması, çoklu paket soğuk odalar gibi uygulama alanlarda oldukça kolaylıklar sağlamaktadır. Bu cihazlarla;
Uzaktan kontrol ve izleme,
Emme basıncına dayalı kompresör yönetimi, otomatik kademelendirme, kısa devre çalışmayı önleme ve kompresörlerin nöbetleşe çalıştırılması.
Basınca dayalı kondenser fan yönetimi (iki konumlu veya hız modülasyonlu)
Kompresörler için zamanlayıcı
Programlanabilir zaman bölümleri
Tam alarm yönetimi
Belli sayıda kompresör ile kapasite kademelendirme
Belli sayıda kondenser fan kontrolü
Zeki arıza bulma işlevi gibi işlemler gerçekleştirilebilmektedir. - Gelecekte kullanılacak soğutma sistemleri arızalara karşı üç yönden daha avantajlı durumda olacaklardır:
Kontrol ve izlemenin sağlıklı yapıldığı sistemlerde sürpriz arızalarla pek sık karşılaşılmayacaktır.
Tam alarm yönetimi ve zeki arıza bulma işlevleri nedeniyle arızalara önceden müdahale şansı olacaktır.
İklimlendirme ve soğutma alanında artan okullaşma nedeniyle gelecekte daha fazla kalifiye insan gücü istihdam edilecektir. - UZMAN SİSTEMLER VE ARIZA BULMA
Yapay zeka uygulamalarından olan uzman sistemlerle arıza analizleri yapılabilmektedir. Bir uzman sistem; sınırlı bir alan için uzman bilgisini depolayabilir, mantıksal sonuçları takip etmek suretiyle problemleri çözebilir. Uzman sistemler veri işlemden bilgi işleme bir geçiş olarak ifade edilebilir. Algoritmaların yerini sonuç çıkarma makineleri almıştır.
Buradaki temel çalışma; daha önceden yapılmış gelişmeleri temsil etme, sembolik açıklama işlemlerini ve karmaşık bilgi yapılarını kolaylaştıran yazılımları geliştirmek olmuştur. Bu bilgi, bilgi tabanında saklanır ve problem çözme stratejileri, sonuç çıkarma mekanizmalarında belirlenen şekliyle işlenir.
Bir arıza bulma sistemi, bir makine elemanındaki veya sistemindeki arızanın sebebini belirtilerden yola çıkarak bulabilen bir tanımlama veya karar verme aletidir. Belirtiler, beklenen (ideal) davranışlar ile gözlenen davranışlar arasındaki farklılıklardır. Arıza tanısı yapan uzman sistemler durum tanımlamasında anormallikleri ortaya çıkarmak için elemanın normal çalışma şartlarındaki performansını bilgi olarak kullanır. - BAKIM YÖNTEMLERİ
Plansız Bakım
Planlı Bakım - Koruyucu Bakım
Koruyucu bakım kavramı 1950’li yıllarda ortaya çıktı. Birçok işletmecinin anlayışına göre koruyucu bakım, tesiste meydana gelebilecek arızalara olay gerçekleşmeden önce engel olunması için uygulanan periyodik kontrollerdir. Bazıları, bu kontrollere yağlama, temizleme ve boyama gibi tekrarlanan bakım işlevlerini de eklerler. Ana tema; belirlenen periyotlar dahilinde bakım yapılması ve parçaların değiştirilmesidir. Bu sistemin bir işletmede kurulması minimum üç yıl sürmektedir. Buradaki handikap parçaların hizmet sürelerinin iyi hesaplanamaması sonucunda bazı sağlam parçaların da gereksiz yere değiştirilmesi ve buna rağmen bazı parçaların zamanından önce arıza yaparak sürprizlere açık olmasıdır. - Kestirimci Bakım
1980’li yıllardan sonra gelişti.
Kestirimci bakım günümüzde gelişmiş ülkelerin kullandığı yöntemdir.
Ana tema makinelerden belirlenmiş ölçümler alarak onların sağlığının takip edilmesi ve gerektikçe bakım yapılmasıdır.
Bugün ve geçmişte alınan ölçümleri bir bütün içinde eğilim çözümleme yöntemi (Trend Analizi) ile değerlendirerek gelecekte çıkacak olası arızayı belirler.
Makinelerin çalışmalarını engellemeden takip ederek sağlıklarını yakından izleme olanağı verir.
Gereksiz durdurmaları ortadan kaldıracağı gibi, gereksiz parça değiştirmelerini de önlemektedir. - Kestirimci bakım esas olarak titreşim ölçü/analiz yöntemini kullanmaktadır. İşletmenin ve operasyonun durumuna göre; yüzey sıcaklık ölçümü, ultrasonik kalınlık ölçümü, gürültü şiddeti ölçümü, faz/devir ölçümü tek başına veya alınan titreşim ölçümünü desteklemek amacıyla kullanılmaktadır. Titreşimi analiz ederek;
Balans ayar bozukluğunu,
Merkez kaçıklığını,
Kaplin ayarsızlığını
Eğri şaft problemini,
Bozuk rulmanı,
Kaymalı yataklarda yağ filmi yırtılmasını,
Yataklarda radyal gezinmeleri,
Elektrik motor arızalarını,
Mekanik çözülmeyi,
Kayış arızaları gibi problemleri arıza çıkmadan görebiliriz.
Kestirimci Bakım planlamasında üç basamak mevcuttur: Belirleme, analiz ve onarımdır. - Toplam Verimli Bakım
Toplam Verimli Bakım (TVB), koruyucu bakımın bir ekip yerine tüm çalışanlara mâl edilmesidir. Bir diğer anlatımla bakım çalışmalarındaki kalite sistemlerine paralel bir anlayışın geliştirilmesidir. Dolayısıyla toplam kavramı şu alt konuları kapsamaktadır:
1. Toplam etkenlik, üretkenlik ve kârlılığın artırılması
2. TVB; bakım gereklerinin azaltılması, onarılabilirliğin ve koruyucu bakımın geliştirilmesi
3. Toplam katılım; kullanıcıların özerk bakımcılık yüklenmesi, her düzeyde ve bölümde küçük gruplar halinde etkinlikler
4. Üretkenliğin artırılması yalnızca üretimin artırılması demek değildir. Aşağıdaki konularında aynı düzlemde düşünülmesi gerekir:
Daha üstün kalite düzeyi
Daha düşük maliyet
Süresinde teslim
İş güvenliği ve işyeri sağlığı
Daha yüksek moral daha iyi çalışma ortamı